Консерватизм

Өрнөдийн шинэ үеийн түүхэнд нийгмийн дэвшилд нөлөөлж ирсэн улс төрийн үзэл суртлын нэгэн гол урсгал бол консерватизм мөн.Өнөө үед энэ үзэл баримтлал неоконсерватизм хэлбэрээр хөгжиж, нийгмийн улс төрийн амьдралд тодорхой үүрэг гүйцэтгэсэн хэвээр байна.Улс төрийн энэ номлол нь түүхийн удаан хугацааны туршид либерализмыг сөрсөн үзэл суртал болж байв.Нийгмийн аливаа үзэгдлийн нэгэн адил консерватизм нь тодорхой түүхэн нөхцөл байдалд зайлшгүй гарч иржээ.Францын их хувьсгал ялж, түүний нөлөөгөөр хуучин бүхнийг халж, цоо шинэ үнэт зүйлсийг бий болгох гэсэн их эргэлтийн эсрэг үзэл санааны баримтлал болж консерватизм үүсчээ.Консерватив үзэл үүх түүхээрээ феодлын нийгмийн байгуулалтай холбоотой учир дээд мяндаг тушаалтан, сүм хийдийн феодалуудын ашиг сонирхлыг илэрхийлж байв.Уг үзлийн нийгмийн бааз суурь нь нэлээд өргөн байлаа.Нэг үгээр энэ үзэл өөрсдийнх нь нийгмийн байр суурьт нийгэм улс төрийн хөгжлийн объектив хандлага аюул занал учруулж байсан анги бүлгүүдийн бодол санааг илэрхийлдэг гэж болно.Тэрчлэн ирээдүйнхээ бүрхэг, тодорхойгүй байдлаас айж эмээсэн нийгмийн янз бүрийн давхаргын “ хоргодох байр” болох нь цөөнгүй байжээ.Түүний нөлөөнд ялангуяа хөдөө тосгоныхон, жижиг бизнес эрхлэгчид их автагдаж байв.Консерватив үзэл суртал жам ёсоор бүрэлдэж бий болсон дэг жаяг хөндөгдөшгүй гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх явдал дээр суурилдаг.Иймд гэр бүл, шашин, давхаргын ялгаа зэрэгтэй холбоо бүхий уламжлалт үнэт зүйлсийг хадгалах үзэл санааг агуулсан уламжлалын үзэл консерватизмын үндэс болдог.Үүнийг иш үндэс болгож консерватив талынхан нийгмийн хөгжилд залгамж чанарыг эн түрүүнд тавих ёстой гэж баталдаг ажээ.Тэдний үзэж байгаагаар улс төрийн зарчмууд зан заншил, үндэсний уламжлал, нэгэнт бэхжиж тогтсон нийгэм эдийн засаг, улс төрийн бүтцүүдэд дасч зохицох ёстой.Зэрэг дэв эрэмбэ дараалал бүхий нийгмийн зохион байгуулалт нь дээрээс тогтоосон зүйл бөгөөд үүнийг хүн дураар өөрчилж болохгүй гэж итгэдэг.Ийм учраас тэгш байдлын зарчим хүний мөн чанартай зөрчилдөх бөгөөд нийгмийн зохион байгуулалтын үндэс болж чадахгүй гэж үзнэ.Ямар ч үзэл суртал нийгмийн өөрчлөлтөд хэрхэн хариулт өгч байгаагаас түүний амьдрах чадвар шалтгаалдаг.Хөрөнгөтний нийгмийн харилцаа ялахын хамт консерватив үзэлтнүүд уг харилцааг хамгаалах болжээ.Тэд либералуудын нэг адил зах зээл,өрсөлдөөнийг дэмжиж, эдийн засагт төрийн оролцох явдлыг хязгаарлахыг шаардах болсон.Консерватив үзэл түүхийнхээ турш нийгмийн давамгайлагч бүлгийн эрх ашгийг илэрхийлж ирсэн юм.Эхлээд үүсэхдээ хаад, язгууртнууд, католик сүм хийдийн улс төрийн байр суурийн илэрхийлэл байсан. Английн сэтгэгч Э.Берк, Францын нийгмийн зүтгэлтэн Ж.де.Местр, Л.де.Бональд нарыг консерватизмын эх суурийг тавигчид гэж зүй ёсоор тооцдог.Консерватизм бол шинэ зүйл бүхнийг эсэргүүцэгч, ямарч өөрчлөлтгүйгээр хуучныг хадгалахыг эрмэлздэг үзэл санаа хэмээн үзэх хандлага нэлээд дэлгэрэнгүй байдаг.Гэтэл консерватизм үзэл баримтлал үүсэж бүрэлдсэн үеэсээ нийгмийн өөрчлөлтийг үгүйсгэлгүйгээр харин ямарваа өөрчлөлт бол нийгмийн эрс доргилтоос зайлсхийж, ёс суртахуун, соёл, шашны уламжлалт хэв заншлыг хадгалсан байдалд хэрэгждэг байх ёстой гэсэн санааг агуулсаар иржээ.Энэ талаар Э.Берк “өөрийгөө өөрчлөх чадвар мөхөс төр нь өөрийгөө хамгаалж хоцрох чадвараар мөхөс байдаг” хэмээн бичиж байв.Консерватизм гэдэг нь ерөнхийдөө оршин буй нийгмийн байгууламжийг бүрэн эвдхийн эсрэг чиглэсэн үзэл санааны цогц гэж ойлгогдож ирсэн юм.Харин түүний үзэл санааны үндсийг тодруулж авч үзэх нь зүйтэй.Консерватизм үзэхдээ хүмүүсийн хоорондын тэгш биш байдал / бие бялдар, оюун санааны хөгжлийн болон эдийн засаг, нийгмийн байдлын/ зайлшгүй учраас хүмүүсийн хамтын аж төрөх ёс нь өөрөөр хэлбэл нийгмийн зохион байгуулалт нь үүнд зохицсон хэлбэрээр л оршин тогтнож түүндээ нийт хүмүүс захирагдах явдал,нийгмийн уламжлалт чанарыг хадгалах үндэс мөн гэдэг.Эндээс хүчтэй төр байх ёстойн тухай асуудлыг дэвшүүлэн тавьж элитийн үүргийг онцгойлон заадаг.Олонхийн засаглалын үед төр хүчтэй байх чанараа өөрөөр хэлбэл үүргээ гүйцэтгэх чадвараа алдаж, үүний улмаас нийгмийн тогтворгүй байдал бий болж, эцэстээ тэр нь дарангуйлалд хүргэх аюул үүсгэдэг гэж болгоомжилдог юм.Консерваторуудын хувьд хувийн өмчийг хамгаалах нь шударга зүйл мөн.Яагаад гэвэл өмч нь хүний төрөлх эрхийн /төрийн дээр байж, төрд үл захирагдах эрх хэмжээ/ үр дүн, баталгаа мөн.Капитализмын үед орлогын хувьд ихээхэн ялгавар гардаг нь энд улс төрийн эрх тэгш байдал, эдийн засгийн чөлөөлт байдал ноёрхдогоор тайлбарлагдана гэж түүний төлөөлөгчид үздэг.Төр нь хувийн өмчид халдахгүйгээр хувийн өмч болон нийгмийн бусад хүрээнүүдийн бие даасан байдлыг хангах замаар нийгмийн нэгдлийг бүрдүүлэх үүрэгтэй байх ёстой ажээ.Хүний оюун санааны чадавхи хязгаарлагдмал, хичнээн өндөр соёлтой хүний боловч үйл байдалд ухаалаг бус, нүгэлт шинж байнга агуулагдаж байдаг нь нийгмийн дэвшлийн тухай ямар ч үзэл санааг сөрөг үр дагаварт хүргэдэг гэж Консерваторууд үздэг учраас нийгмийн дэвшлийн тухай ярихаасаа уламжлалт ёс заншил, амьдралын хэв маягыг боловсронгуй болгох үзэл санааг илүү эрхэмлэн онцолдог байна.

Английн улс төр судлаач Л.Аллисон уламжлалт сонгодог Консерватизмын үзэл санааны үндсийг Англид хөгжсөн байдлаар нь 4 хэсэгт хуваасан байдаг.Тэрээр Консерватизм бол:

1. “Төрийн космологи” буюу хүн бүр өөртөө оногдсон хатуу ганц тогтоогдсон байраа эзэлдэг нийгмийн шаталсан бүтцийн тухай үзэл санаа

2. Чөлөөт зах зээл, чөлөөт өрсөлдөөний үзэл санаа

3. Дотоод төгөлдөр холбоо бүхий нэгдмэл нийгмийн тухай үзэл санаа

4. Хувь хүн ба нийгмийн өөрчлөлтийн боломжид үл итгэх үзэл санаанд тус тус тулгуурладаг гэж үзжээ.

Энэ нь консерватизм янз бүрийн орнуудад өөр өөрийн өвөрмөц хэлбэрээр хөгжсөн хэдий ч нийтлэг агуулгатай үзэл баримтлал юм гэдгийг харуулдаг.Консерватор үзэл баримтлал хөгжлийнхөө явцад ихээхэн зөрчилтэй замыг туулж иржээ.Хөгжлийнхөө эхэн үед үгүйсгэж байсан зүйлээ өнөөгийн шатанд үзэл санааны үнэт зүйлээ гэж үзэх болсны жишээ нь иргэн бүрийн хувийн эрх чөлөө, парламентат ёс зэргийг хүлээн зөвшөөрч байгаа явдал юм.Ер нь консерватизмын үзэл санааны хөгжлийг нарийвчлан авч судалбал консерватор үзэлтнүүд нь хувийн талыг илүү бодогчид шиг мөртлөө нийгмийн сонирхлыг хамгаалагчид мэт, дангаар захирах ёсыг талархагчид шиг мөртлөө эрх чөлөөт байдлыг эрхэмлэгчид мэт, далдын хүчинд итгэн бишрэгчид шиг мөртлөө ухаалаг практик үйл ажиллагааг илүү үнэлэгчид мэт ажиглагдах зөрчил түгээмэл байдаг.Тийм ч учраас консерватизмыг судалдаг судлаачид түүний гол зүйлийг олъё гэвэл тэр нь юуны эсрэг байгааг нь тодорхойлох нь чухал гэж үздэг байна.